Khi Nào Trẻ Nên Học Lập Trình? 7 Dấu Hiệu Cho Thấy Bé Đã Sẵn Sàng

Là cha mẹ trong thời đại số, ai cũng mong muốn trang bị cho con những hành trang tốt nhất cho tương lai. Chắc hẳn ba mẹ đã nghe nhiều về việc lập trình chính là ngôn ngữ của thế kỷ 21. Nhưng câu hỏi lớn đặt ra là: khi nào trẻ nên học lập trình? Liệu có một độ tuổi "vàng" nào không? Hay bé có cần phải giỏi toán trước không?

‍

Thực tế là không có một con số cố định nào cả. Việc một đứa trẻ sẵn sàng với lập trình không phụ thuộc quá nhiều vào tuổi tác, mà nằm ở giai đoạn phát triển, khả năng tư duy và sự hứng thú tự nhiên của chính bé. Thay vì nhìn vào ngày tháng sinh của con, ba mẹ hãy thử quan sát những cột mốc phát triển quan trọng. Nhận ra những dấu hiệu trẻ sẵn sàng với công nghệ dưới đây sẽ giúp ba mẹ chọn đúng thời điểm để giới thiệu lập trình, biến nó thành một cuộc phiêu lưu khám phá đầy thú vị, thay vì một áp lực học hành mệt mỏi.

‍

Nếu ba mẹ vẫn còn băn khoăn, hãy cùng tìm hiểu 7 dấu hiệu "bật đèn xanh" cho thấy đã đến lúc để con học lập trình nhé!

‍

‍

1. Bé liên tục hỏi "Cái này hoạt động như thế nào?"

‍

Sự tò mò chính là khởi nguồn của mọi sáng tạo. Nếu ba mẹ thấy con mình hay táy máy tháo dỡ đồ chơi, chiếc điều khiển TV cũ để xem "ruột" bên trong, hay liên tục đặt câu hỏi về cách một trò chơi, một ứng dụng trên điện thoại hoạt động, đó chính là tố chất nền tảng của một lập trình viên: khao khát hiểu rõ bản chất của một hệ thống.

‍

Bởi lẽ, lập trình chính là việc xây dựng và vận hành các hệ thống. Sự tò mò muốn khám phá "hậu trường" này chính là tư duy cần thiết để con tìm hiểu xem làm thế nào những dòng lệnh lại có thể tạo ra các trải nghiệm kỹ thuật số tuyệt vời mà con yêu thích.

‍

‍

‍

2. Con có khiếu giải quyết vấn đề

‍

‍

Ba mẹ có để ý thấy con luôn tìm tòi nhiều cách khác nhau để qua một màn game khó không? Hay khi xây một "pháo đài" bằng gối và chăn, con biết cách tự điều chỉnh lại khi có một chiếc gối bị đổ? Sự kiên trì và sẵn sàng thử nghiệm các giải pháp mới khi đối mặt với thử thách chính là cốt lõi của "tư duy máy tính" (computational thinking).

‍

Về bản chất, lập trình chính là quá trình giải quyết vấn đề. Nó đòi hỏi phải biết chia nhỏ một vấn đề lớn thành các phần việc đơn giản hơn, dễ xử lý hơn, sau đó thử nghiệm từng giải pháp cho đến khi thành công. Sự bền bỉ này thậm chí còn quan trọng hơn việc phải biết trước một ngôn ngữ lập trình nào.

‍

‍

‍

3. Con đam mê xây dựng và sáng tạo

‍

‍

Dù là với những viên gạch LEGO, các khối vuông trong Minecraft, hay chỉ là vài chiếc thùng giấy, một đứa trẻ có đam mê "xây dựng" từ trí tưởng tượng của mình chính là một nhà sáng tạo bẩm sinh. Con đang thực hiện một quá trình: lấy những thành phần cơ bản và sắp xếp chúng theo một trình tự logic để tạo ra một sản phẩm hoàn toàn mới.

‍

Đây chính là hình ảnh phản chiếu hoàn hảo của việc lập trình! Lập trình viên cũng dùng các "khối lệnh" và sắp xếp chúng theo một trình tự hợp lý để tạo ra website, ứng dụng hay trò chơi. Nếu con bạn yêu thích việc xây dựng, rất có thể con sẽ tìm thấy niềm vui trong sức mạnh sáng tạo của lập trình cơ bản cho trẻ.

‍

‍

4. Con bình tĩnh khi gặp khó khăn, không dễ bỏ cuộc

‍

‍

Học lập trình luôn có những lúc thử và sai. Sẽ có lúc con viết một đoạn lệnh nhưng nó không hoạt động và con phải đi tìm nguyên nhân tại sao, quá trình này gọi là "gỡ lỗi" (debugging). Một đứa trẻ không dễ dàng bỏ cuộc khi gặp một câu đố khó hay khi toà tháp LEGO bị sập có được sự kiên định cần thiết để theo đuổi lập trình.

Việc gỡ lỗi giống như một người thám tử đi tìm manh mối. Khả năng giữ bình tĩnh, đối mặt với những trục trặc nhỏ và xem đó là thử thách cần chinh phục là một trong những dấu hiệu trẻ sẵn sàng với công nghệ rõ ràng nhất.

‍

‍

5. Con yêu thích các trò chơi cần tư duy logic, chiến thuật

‍

Con có thích chơi Cờ Vua, Cờ Tỷ Phú không? Hay các trò giải đố như Sudoku, tìm đường trong mê cung? Những trò chơi này không chỉ để giải trí, chúng đòi hỏi người chơi phải suy tính trước, lập chiến lược và hiểu được mối quan hệ nhân-quả ("Nếu mình làm thế này, thì kết quả sẽ ra sao").

‍

Tư duy "nếu... thì..." (if... then...) này chính là ngôn ngữ của máy tính và là nền tảng của mọi ngôn ngữ lập trình. Việc yêu thích các trò chơi này cho thấy não bộ của con đã được làm quen và sẵn sàng cho tư duy logic của lập trình.

‍

‍

6. Con có khả năng làm theo hướng dẫn từng bước một

‍

‍

Bé nhà bạn có thể cùng mẹ làm theo công thức để nướng một mẻ bánh quy, hay kiên nhẫn làm theo sách hướng dẫn để hoàn thành một bộ LEGO phức tạp không? Khả năng tuân thủ một quy trình gồm nhiều bước là cực kỳ quan trọng.

‍

Một "thuật toán" (algorithm) trong lập trình cũng giống như một công thức nấu ăn vậy, đó là một chuỗi các mệnh lệnh rõ ràng cần được thực hiện ĐÚNG THỨ TỰ để đạt được kết quả cuối cùng. Chỉ cần sai một bước, kết quả sẽ khác đi, cũng như việc đi giày trước khi đi tất vậy. Nắm được điều này là con đã hiểu được một trong những nguyên tắc cốt lõi nhất của lập trình.

‍

‍

7. Con sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ

‍

‍

Nếu con có thể tự bật máy tính bảng, tìm đúng kênh YouTube yêu thích hay nhanh chóng làm chủ các nút điều khiển trong một trò chơi mới, con đã cho thấy một sự nhạy bén và trực giác tốt với công nghệ. Đây là một nền tảng tuyệt vời.

‍

Sự am hiểu này giúp con không còn bỡ ngỡ hay sợ hãi khi tiếp cận máy tính cho một mục đích mới, cao hơn việc giải trí. Nó cho thấy con đã sẵn sàng để chuyển mình từ một "người tiêu dùng nội dung" thụ động thành một "người kiến tạo công nghệ" chủ động.

‍

‍

Vậy, ba mẹ nên bắt đầu từ đâu?

Khi nhận thấy những dấu hiệu trên ở con, đây chính là thời điểm tuyệt vời để ba mẹ mở ra cánh cửa vào thế giới lập trình cho bé! Không cần phải bắt đầu bằng những khoá học cao siêu, hãy lựa chọn những phương pháp đơn giản và thú vị:

• Lập trình khối (Visual Block Coding): Các nền tảng như Scratch, Code.org dùng các khối lệnh kéo-thả như trò chơi xếp hình, giúp bé học tư duy lập trình một cách trực quan mà không bị áp lực bởi các cú pháp phức tạp.

• Học qua game (Game-Based Learning): Các ứng dụng như Kodable, Tynker... biến việc học lập trình thành các cuộc phiêu lưu hấp dẫn.

• Đồ chơi công nghệ (Coding Toys): Các loại robot như Sphero hay bộ LEGO Boost cho phép con thấy các dòng lệnh của mình "biến hình" thành hành động trong đời thực.

• Khoá học online cùng chuyên gia: Để có lộ trình bài bản, các nền tảng như TechTrain cung cấp khoá học trực tuyến nơi bé được học và tương tác trực tiếp với chuyên gia, nhận được góp ý và sự dẫn dắt sát sao để tiến bộ nhanh hơn.

‍

Hành trình giúp con học lập trình thực chất bắt đầu từ chính sự quan sát tinh tế của ba mẹ. Bằng việc nhận ra sự sẵn sàng của con và mang đến những công cụ học tập thú vị, phù hợp, ba mẹ đang trao cho con chiếc chìa khoá để mở ra một thế giới của sự sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề – những hành trang vô giá cho tương lai.